Pam fu Public Service Broadcasting yn recordio yn yr EVI?

by Arielle Tye | 6th Gor 2017

Mae cyffro mawr ynghylch â thrydydd albwm Public Service Broadcasting, Every Valley, sy’n cael ei ryddhau heddiw. Pam bod hyn yn arwyddocaol i ProMo-Cymru?

Dewisodd Public Service Broadcasting recordio eu halbwm newydd yn Institiwt Glyn Ebwy (EVI). Mae’r EVI yn brosiect adfywio mae ProMo-Cymru wedi bod yn gweithio arno gyda’r gymuned am y 10 mlynedd diwethaf.

Yn ogystal â recordio eu halbwm newydd yno, perfformiwyd dwy sioe anhygoel yno fis Mehefin, ble lansiwyd yr albwm i dorf llawn.

EVI ydy’r institiwt hynaf yng Nghymru yn dyddio’n ôl i 1849.

Pam gymerodd ProMo-Cymru yr awenau yn yr EVI, roedd yr adeilad yn wag ac mewn cyflwr drwg iawn. Fel llawer o adeiladau cymunedol o’r fath yng Nghymru, credwyd nad oedd posib cynnal yr EVI. Teimlai sawl un bod drysau’r adeilad wedi cau am y tro olaf.

Ond ar yr 8fed o fis Mehefin 2017, roeddwn yn sefyll ymysg cannoedd o bobl yn gwylio Public Service Broadcasting yn lansio eu halbwm Every Valley yn yr union adeilad. Roedd yn llawn pobl leol, pobl o Lundain a ffans ar grwydr. Roeddwn yn sefyll wrth ochr y côr meibion lleol, lleisiau gwadd ar yr albwm.

“Yn byw yn Ne Cymru nid oes posib dianc o’r hanes, ond mae yna rywbeth arbennig iawn yn y ffordd roedd PSB yn dweud y stori mewn awyrgylch mor unigryw.”

Ar Every Valley mae John Willgoose a’i fand yn ein tywys ar siwrne i lawr y siafft gloddfa yng nghymoedd De Cymru. Maent yn defnyddio cerddoriaeth i archwilio hanes, dyna reswm yr enw, yn defnyddio darnau archif recordiau sain a gweledol. Roedd yr egni a’r emosiwn yn llethol. Roeddem yn gwylio lluniau a delweddau symudol o feysydd glo De Cymru a bechgyn ifanc lleol yn gweithio dan y ddaear gydag wynebau’n ddu gyda llwch glo. Yn byw yn Ne Cymru nid oes posib dianc o’r hanes, ond roedd rhywbeth arbennig iawn yn y ffordd roedd PSB yn adrodd y stori mewn amgylchedd mor unigryw.

Treuliodd Public Service Broadcasting fis Ionawr yn yr EVI.

Llogodd PSB y neuadd, ei osod allan yn ôl eu hangen, a defnyddio’r gofod i recordio Every Valley. Gwahoddwyd lleisiau gwadd o Gymru hefyd gan gynnwys James Dean Bradfield o’r Manic Street Preachers a’r gantores Cymraeg Lisa Jen Brown.

Cyfweliad: J Willgoose Esq. o Public Service Broadcasting

Roeddwn yn ffodus iawn i gael sgwrs gyda John Willgoose yn dilyn y gig. Gofynnais iddo am ei brofiad o ddefnyddio’r cyfleusterau a pam dewis y lleoliad yma.

Dywedodd John fod y band roc Americanaidd My Morning Jacket wedi bod yn ysbrydoliaeth iddo, ac roedden nhw wedi llogi neuadd enfawr, ei lenwi â’u stwff a chreu record yno.

“Roedd yn teimlo fel ffordd DIY o wneud pethau a pan welais lun o neuadd yr EVI roedd yn teimlo’n iawn.” Roedd gwraig John wedi darganfod yr EVI wrth chwilio am leoliadau. Mae gan yr adeilad stiwdio ei hun hefyd, Leeders Vale, felly roedd yn lleoliad perffaith.

Gofynnais pam Cymru, pam y cymoedd? Dywedodd John eu bod eisiau gwneud albwm am y diwydiant mwyngloddio. Mae’r record yn drosiad o faterion byd-eang llawer mwy. Dewiswyd y diwydiant mwyngloddio Cymraeg fel ffordd i, “roi goleuni ar y difreintiedig”.

“… pan welais lun o neuadd yr EVI roedd yn teimlo’n iawn.”

Dywedodd John fod cryfder y gymuned yng Nghymru wedi creu argraff arno. Daeth yn amlwg bod yr albwm yma yn ymwneud yn fawr iawn â’r gymuned.”

“Roedd Cymru yn apelio i mi, natur y cymoedd, y cymunedau yma oedd yn ddibynnol ar fwyngloddio ac wedi’u siapio a’u sbarduno ganddo.

I unrhyw un sydd yn byw yn yr ardal, nid oedd y geiriau yma yn syndod i ni. Mae gan y cymoedd ddyfnder anhygoel sydd yn llawn diwylliant. Ond mae’r cymoedd yn aml yn brwydro i gael llais yn y byd. Ond, os ydych chi’n ddigon ffodus i ymweld, mae’n amhosib peidio’i glywed.

Dywedodd John wrthyf, “nid fampiyrs drwg o Lundain ydym ni, yn sugno’r hanes allan o Gymru i wneud albwm.” Roeddent yno i ddysgu, gwrando, hyrwyddo’r hanes a bod yn rhan ohono.

Beth ydy’r EVI?

Y profiadau yma sydd yn gwobrwyo’r holl waith caled. Mae yna 6 o staff yn gweithio yn yr EVI. Mae’n cael ei gynnal o’r refeniw llogi ystafelloedd, y caffi cymunedol 1849 (gyda’i bitsas, paninis a the a choffi anhygoel), y stiwdio, bar a lleoliad i ddigwyddiadau. Mae yna ddosbarthiadau, ystafelloedd ymarfer cerddoriaeth ac un o’r gosodiadau stiwdio gorau yng Nghymru.

Mae’n syndod dod o hyd i le fel hyn yn y cymoedd. Roeddent yn wylaidd iawn pan ddywedais pa mor eiconig oedd hyn yn hanes yr EVI. Roedd yna werthfawrogiad o’r ddau ochr. Roeddent yn ddiolchgar o’n darganfod, ac roeddem yn llawn edmygedd am ba mor anhygoel oedd hyn i’r gymuned.

Unrhyw gyngor i ddarpar gerddorion?

Mae ProMo-Cymru yn fenter gymdeithasol yn gweithio i ddatblygu pobl ifanc, felly cipiais y cyfle i holi am gyngor i unrhyw ddarpar gerddorion.

“Gweithio’n galed iawn, ymarfer yn galed iawn, chwarae cymaint â phosib (gallech chi fforddio), cael allan yno. Bydd neb yn dod i chwilio amdanoch chi. Nid ydych yn gwybod beth sydd allan yna ac ni lwyddais i gyrraedd unlle nes oeddwn i dros 30 oed. Ond ar ôl dechrau meddwl nad oeddwn am lwyddo, newidiodd popeth, felly cadwch ati.”

Diolch John a’r band, roeddem wrth ein boddau yn cael eich cwmni.

“Mae’n wych, roeddwn wrth fy modd yn bod yno. Mae’n le arbennig, yng nghalon cymaint o bethau da a phositif” – John Willgoose, Public Service Broadcasting, Mehefin 2017

Os oes gennych chi ddiddordeb mewn defnyddio rhai o’r gofodau anhygoel yn yr EVI yna cysylltwch:

EVI
Church Street
Glyn Ebwy
NP23 6BE

Gwefan: www.ebbwvaleinstitute.org
Ffôn: 01495 70 8022
E-bost: info@ebbwvaleinstitute.org

Ac os hoffech weithio gyda ni ar brosiect cymunedol a diwylliannol, yna cysylltwch ar 029 2046 2222 neu info@promo.cymru

Datblygiad Cymundol a Diwylliannol